Czym wyróżnia się dom energooszczędny?
Nie każdy dom, w którym zostają zastosowane rozwiązania obniżające koszty utrzymania nazywany jest energooszczędnym. Aby otrzymać takie miano, budynek musi spełnić dokładnie skodyfikowane warunki. Po pierwsze, dom energooszczędny nie może zużywać więcej niż 70 proc. energii w zestawieniu domami tradycyjnymi. W przeliczeniu oznacza to, że zapotrzebowanie na energię powinno być mniejsze, niż 40 kWh/m2 w skali roku.
Energia w domu energooszczędnym przynajmniej po części powinna pochodzić z odnawialnych źródeł, jak energia wiatrowa czy słoneczna. Może być również ogrzewany dzięki tzw. pompie ciepła. Domy, które są samowystarczalne, a których zapotrzebowanie na energię nie przekracza 30 proc. zapotrzebowania tradycyjnych budynków mieszkalnych, nazywane są domami pasywnymi. W takich domach roczne zapotrzebowanie na energię wynosi w przybliżeniu 15 kWh/mkw! Oznacza to, że w stosunku do tradycyjnego typu budownictwa, budynek taki zużywa nawet ośmiokrotnie mniej energii. Aby uzmysłowić jeszcze lepiej, jak niewiele jest to zasobów, wystarczy wspomnieć, że podana wielkość odpowiada 2,3 kg węgla.
Złote standardy domów energooszczędnych
Zarówno gotowe projekty domów energooszczędnych jak i tworzone od podstaw, mają kilka specyficznych cech wspólnych. Te konkretne rozwiązania budowlane pozwalają na uzyskanie maksymalnie satysfakcjonujących efektów. Są nimi m.in.:
- Lokalizacja domu. Dom energooszczędny powinien być umiejscowiony z dala od budynków, które będą wpływały na docieranie promieni słonecznych.
- Wjazd do domu powinien być usytuowany od strony wschodniej lub północnej.
- Pokoje o przeszklonych ścianach (ale nie oknach i drzwiach tarasowych!) powinny być zwrócone na południe.
- Podcienia, tarasy i balkony najczęściej nie występują w wysokiej klasy projektach energooszczędnych - związane jest to z ich charakterem, który jest jedynie użytkowo-dekoracyjny, ale znacząco zaburza parametry cieplne całego budynku.
- Okna i drzwi powinny pochodzić od renomowanych producentów specjalizujących się w potrzebach domów energooszczędnych. Warto wiedzieć, że przez klasyczne okno ucieka około 5-krotnie więcej ciepła, niż przez fragment ściany o podobnej powierzchni. Przeszklenia są jednak pożądane, ze względu na naturalne światło oraz "łapanie" ciepła od słońca. W polskim klimacie jest to jednak możliwe tylko, gdy okna znajdują się od strony południowej.
- Dach powinien mieć stosunkowo mały skos lub nie mieć go w ogóle. Projekty uznawane za najlepsze w ramach targów i różnorodnych konkursów najczęściej skonstruowane są w formie sześcianu ("kostki"). Uzyskana kosztem tradycyjnego dachu powierzchnia często jest aranżowana w nich jako ogród zimowy, zielony salon czy atelier.
- Garaż znajdujący się w bryle domu nie powinien posiadać okien i być zlokalizowany od północy.
- Wentylacja powinna opierać się na rekuperacji, a nie tradycyjnym modelu grawitacyjnym (w którym ciepło produkowane wewnątrz domu oddawane jest przez komin na zewnątrz).
Projekty domów energooszczędnych zawierają również specjalistyczną dokumentację dla odpowiednio:
- elektrowni wiatrowej;
- pompy ciepła;
- systemu rekuperacji (odzyskiwania ciepła);
- paneli fotowoltaicznych.
Dom energooszczędny a jego szczelność
Nie sposób mówić o domach energooszczędnych bez znajomości pojęcia, jakim jest współczynnik przenikalności U. W budynkach energooszczędnych wyjątkowo liczy się izolacja i szczelność. Najbardziej wydajne źródło ogrzewania nie sprawdzi się w domach, które co prawda mają szczelne okna i drzwi, ale za to ich ściany, podłogi i sufity (czyli tzw. przegrody cieplne) nie są odpowiednio zaizolowane.
Współczynnikiem przenikania ciepła (U) nazywa się współczynnik, który opisuje przegrody cieplne w budynku, a konkretnie ilość ciepła, która przenika przez taką przegrodę. Im niższy współczynnik U, tym lepiej (ponieważ tym mniej ciepła „ucieka” z domu). Aby dom mógł być nazwany energooszczędnym, zaleca się, aby:
- U dla fundamentów ≤ 0,15W/(mkw·K). Izolacja powierzchni, na której stoi dom jest niebywale istotna, ponieważ całościowo wpływa na parametry domu oraz indywidualny komfort ciepły domowników.
- U dla ścian zewnętrznych ≤ 0,20–0,25 W/(mkw·K).
- U dla dachu U ≤ 0,15–0,20 W/(mkw·K).
- U dla okien ≤ 0,8 W/(mkw·K). Tutaj warto wspomnieć, że przy zakupie okien należy kierować się właśnie współczynnikiem przenikalności, a nie ilością komór, które często są stosowane jako chwyt marketingowy.
Warto wiedzieć, że domy energooszczędne budowane są z różnorodnych surowców: zarówno w technologii murowej, jak i na szkielecie drewnianym czy stalowym. Sam budulec nie ma większego znaczenia, najbardziej istotna jest kwestia dopasowanej izolacji. Zaleca się, aby w domu energooszczędnym było to co najmniej 20 cm styropianu lub wełny mineralnej wysokiej jakości dla ścian i 30 cm dla dachu.
Ważne jest biuro projektowe
Ponieważ domy energooszczędne wymagają zupełnie innego spojrzenia na kwestie konstrukcyjne i budowlane, w projekty takich budynków należy zaopatrywać się w biurach projektowych o odpowiednim doświadczeniu. W Polsce istnieje kilka renomowanych biur, specjalizujących się w domach energooszczędnych i pasywnych, które swoim klientom oferują gotowe, stosunkowo łatwe w personalizacji projekty, ale również tworzone na indywidualne potrzeby dla osób o szczególnych wymaganiach.
Warto wiedzieć, że dostępne aktualnie na rynku projekty domów energooszczędnych odpowiadają niemal wszystkim gustom: znajdują się pośród nich zarówno domy o estetyce futurystycznej, jak i klasycznej czy rustykalnej. Dlatego niezależnie od indywidualnych przekonań estetycznych, z pewnością każda rodzina znajdzie odpowiedni dom dla siebie.