Dla wielu ludzi idealny dom to oaza ciszy i spokoju. Zawrotne tempo życia i towarzyszący nam na co dzień pośpiech sprawiają, że po wyczerpującym dniu chcielibyśmy się zrelaksować w zaciszu własnego domostwa. W realizacji tego marzenia nie małą rolę odgrywa ogrodzenie. Powinno ono gwarantować domownikom poczucie prywatności, stanowiąc należyte zabezpieczenie dla ich posesji. Istnieje wiele sposobów ochrony domu przed różnego typu zagrożeniami.
W świetle prawa
Podstawowe warunki i zasady budowy ogrodzenia reguluje prawo budowlane. Przed przystąpieniem do wyboru projektu ogrodzenia warto się zapoznać z przepisami. Stawianie ogrodzenia nie wymaga pozwolenia na budowę. Jednak w przypadku, gdy ma być ono wybudowane od strony dróg, ulic, placów, torów kolejowych i innych miejsc publicznych oraz gdy jego wysokość przekracza 2,20 m, należy zgłosić budowę w gminnym wydziale architektury lub starostwie. Nie ma specjalnych wymogów, jeśli chodzi o odległość budowanego ogrodzenia od drogi. Powinno być ono jednak wzniesione w obrębie istniejącej działki budowlanej, przy czym także zewnętrzna część ogrodzenia powinna się mieścić w granicach działki. Ponadto – zgodnie z polskim prawem – elementy ostre mogą być montowane na ogrodzeniach mających wysokość co najmniej 1,8 m.
Jednak jest w błędzie ten, kto sądzi, że budowa ogrodzenia to nic trudnego. Ponieważ ma ono służyć mieszkańcom domu przez wiele lat, warto zadbać o solidne wykonanie i właściwy dobór materiałów. W przeciwnym razie możemy być skazani na kosztowną przebudowę. Ogrodzenia są narażone na szkodliwe działanie czynników zewnętrznych, takich jak wiatr czy deszcz. Dlatego należy liczyć się z koniecznością remontów. A jak kwestie związane z remontem wyglądają od strony prawnej? Zasadniczo remont istniejącego ogrodzenia nie podlega zgłoszeniu. Ale uwaga – gdy wykonywane prace obejmują odbudowę lub rozbudowę ogrodzenia, to należy uznać, że wykonanie tego typu robót budowlanych będzie podlegało zgłoszeniu właściwemu organowi.
Przepisy prawne nie regulują kwestii związanych z finansowaniem budowy ogrodzenia. Treść art. 154 § 1 Kodeksu cywilnego pozwala domniemywać, że mury, płoty, miedze, rowy i inne podobne urządzenia znajdujące się na granicy gruntów sąsiadujących służą do wspólnego użytku sąsiadów. Natomiast zgodnie z art. 154 § 2 korzystający z wymienionych obiektów są obowiązani ponosić wspólnie koszty ich utrzymania. Lecz według orzeczenia Sądu Najwyższego (SN, III CZP 75/01, OSNC 2002/10/121) obowiązek ten nie obejmuje kosztów wybudowania nowego urządzenia, czyli m.in. płotu. Jest to ważne w przypadku, gdy sąsiad nie jest zainteresowany powstaniem ogrodzenia, bowiem nie ma podstaw prawnych do obciążenia sąsiada kosztami budowy tego ogrodzenia. Tak więc koszty ponosi osoba, której własność ma być chroniona przez ogrodzenie.
Warto dodać, że aby przebieg ogrodzenia zgodnie z granicami posesji zapisanymi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego był poprawnie wytyczony, dobrze jest skorzystać z usług geodety.
Różnorodność form ogrodzeń
Podczas wyboru ogrodzenia należy mieć na uwadze nie tylko komponowało się ono ze stylem architektonicznym względy bezpieczeństwa, ale i walory estetyczne. W końcu ogrodzenie stanowi wizytówkę naszego domu. Ważne, by budynku oraz jego otoczeniem. Dlatego warto się zastanowić, jakie rozwiązanie będzie najlepsze przy ogradzaniu. Istotny jest rodzaj i wygląd materiałów, z których będzie wykonane ogrodzenie. Ich wybór zależy, oczywiście, w dużej mierze od zasobności naszego portfela.
Do elementów wchodzących w skład ogrodzenia należą: 
• fundament – powinien być wykonany z betonu nienasiąkliwego i wystawać 10–20 cm ponad powierzchnię ziemi; jego szerokość musi mieć co najmniej 20 cm; głębokość posadowienia zależy od rodzaju i wielkości fundamentu i waha się w granicach 0,5–1,2 m; w wykopie pod częścią fundamentową należy wykonać dodatkowo z grubego żwiru lub tłucznia warstwę drenażową; w przypadku ogrodzenia z kamienia warstwa drenażowa powinna mieć grubość ok. 30 cm, a z cegły klinkierowej – 70 cm;
• słupki – podpory przęseł, furtek i bram, które stabilizują ogrodzenie i mocują je w gruncie; do najpopularniejszych zaliczamy: metalowe, murowane z cegły klinkierowej lub kamienia naturalnego, wylewane oraz drewniane; każdy słupek – w celu ochrony przed zawilgoceniem – musi być zabezpieczony od góry spadzistym nakryciem;
• przęsła – powtarzalne segmenty mocowane do słupków najczęściej za pomocą stalowych płaskowników; są litymi lub ażurowymi konstrukcjami i stanowią główną część ogrodzenia; powinny być mocowane podczas murowania lub wylewania słupków;
• cokoły – wpływają na ostateczny efekt wykończeniowy ogrodzenia; ich użycie ma na celu zmniejszenie wysokości przęsła; stosuje się je także jako murki oporowe do podtrzymania wyżej położonego gruntu.
Najpopularniejszymi rozwiązaniami występującymi w polskim budownictwie – z uwagi na uniwersalność i trwałość – są ogrodzenia metalowe, wśród których można wyróżnić: metalową siatkę ogrodzeniową, siatkę metalową ze specjalnym wzmocnieniem lub ręcznie kute metalowe ogrodzenie. Tego typu ogrodzenia są produkowane ze stali lub aluminium. Metalowa siatka ogrodzeniowa może być wykonana z ocynkowanego drutu i powleczona dodatkowo tworzywem sztucznym (PCV lub poliester). Najczęściej kupuje się ją w zwojach (15–25 m). Wysokość takiej siatki wynosi 1–2 m. Jej zaletą jest niska cena i nieskomplikowany montaż – umieszcza się ją na metalowych słupkach zabetonowanych w podmurówce lub gruncie. Dlatego też jeszcze do niedawna była najchętniej stosowanym typem ogrodzenia. Niestety, ogrodzenie to jest mało estetyczne i łatwo ulega korozji.
Najbardziej efektowne są natomiast ogrodzenia kute ręcznie, które – oprócz atrakcyjnego wyglądu – charakteryzują się dużą trwałością. Osoby, którym zależy na niepowtarzalności i oryginalności ogrodzenia, mogą skorzystać z usług artystycznych zakładów kowalskich. Muszą jednak wziąć pod uwagę, że tego typu przęsła są bardzo ciężkie i potrzebują wzmocnionej konstrukcji słupków. Ogrodzenia metalowe wymagają intensywnej konserwacji. W celu ochrony przed korozją mogą być ocynkowane lub chromowane, ewentualnie pomalowane specjalną farbą antykorozyjną oraz farbą do metalu.
Ogrodzenia drewniane doskonale sprawdzają się jako elementy dekoracyjne posesji. Są one powszechne zwłaszcza w krajobrazie wiejskim. Ich niewątpliwą zaletą jest to, że pasują nie tylko do domów drewnianych lub mających drewniane elementy, lecz komponują się z wieloma stylami architektonicznymi. Do budowy tego typu ogrodzeń stosuje się drewno akacjowe, świerkowe, dębowe lub sosnowe. Drewniane może być całe ogrodzenie lub jedynie same przęsła. Drewniane przęsła mogą być skonstruowane z desek ustawionych pionowo, poziomo lub ukośnie. Sztachety przymocowane są do metalowych płaskowników lub drewnianych łat. Interesujące rozwiązanie stanowią też ogrodzenia drewniane z paneli, składające się z gotowych elementów – słupków oraz ram z wypełnieniem. Innym rodzajem ogrodzeń drewnianych są płoty lamelowe, wykonane z desek i listew w sposób pełny lub ażurowy. Jeśli zdecydujemy się na ogrodzenia z drewna, musimy pamiętać, że do najbardziej trwałych gatunków należą: dąb, wiąz, modrzew i orzech. Średnią trwałością odznaczają się sosna, jodła, świerk i jesion. Specjaliści odradzają natomiast stosowania mało trwałych gatunków, do których należą: brzoza, buk, topola i lipa. Trzeba także pamiętać o właściwym zabezpieczeniu materiału przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi oraz niszczącym działaniem grzybów i owadów. Ogrodzenia te można konserwować za pomocą bejcy, lakierów oraz farb kryjących do drewna.
Duże pole do popisu podczas aranżacji ogrodzenia dają konstrukcje murowane. Nie należą one jednak do najtańszych rozwiązań. Materiałami najczęściej wykorzystywanymi do budowy ogrodzeń murowanych są kamienie oraz cegły klinkierowe lub silikatowe. Bardzo ważne jest, by każde ogrodzenie murowane miało solidne osadzenie w gruncie. Dlatego fundament pod mur z kamienia wykopuje się na głębokość ok. 0,5 metra, a pod mur z cegieł klinkierowych lub silikatowych – na ok. 70–100 cm. Budowę murku zaczyna się od narożnika. Na samym dole umieszcza się największe kamienie (nie dotyczy murków stawianych z cegieł klinkierowych lub silikatowych). Poszczególne warstwy kamieni łączy się za pomocą zaprawy cementowej.
Do budowy murów ceglanych powinno się stosować cegłę klinkierową, ponieważ – z uwagi na małą nasiąkliwość (poniżej 6 proc.) – charakteryzuje się ona dużą wytrzymałością na działanie czynników atmosferycznych. Co ważne, cegła klinkierowa nie zmienia barwy pod wpływem światła. Ogrodzenia z tego typu cegieł są więc solidne i trwałe. Ponadto nie wymagają konserwacji nawet przez wiele lat. Przy wykorzystaniu różnych kolorów cegieł można ozdobić ogrodzenie poziomymi lub ukośnymi pasami albo stworzyć bardziej finezyjny mozaikowy wzór.
Z podobną jak przy ogrodzeniach z cegieł techniką układania poszczególnych warstw mamy do czynienia przy murach kamiennych.
Odznaczają się one dużą różnorodnością – ze względu na szeroką gamę dostępnych kamieni (piaskowce, wapienie, łupki). Mury z kamienia łupanego można stawiać używając zaprawy lub tradycyjną metodą na sucho bez zaprawy. Okrągłe kamienie polne, otoczaki lub nieregularne okruchy skalne nadają się świetnie na tzw. mury dzikie oraz cyklopowe.
Warto jeszcze wspomnieć o żywopłocie. Chociaż może efektownie komponować się z ogrodem, jest najmniej bezpiecznym ogrodzeniem. Jest to jednak typ ogrodzenia dla cierpliwych i pracowitych osób – na uformowanie się żywopłotu trzeba czekać nawet kilka lat. Jeśli zdecydujemy się na ten typ ogrodzenia, musimy pamiętać, że najszybciej można „wybudować” żywopłot z gotowych drzew i krzewów.
.jpg)
Możemy również wyróżnić mieszane formy ogrodzeń – część dolną może stanowić malutki murek, środkowa może składać się z drewnianych szczebli, słupki zaś mogą być wykonane z metalu.
Bogactwo dostępnych na rynku materiałów sprawia, że mamy szerokie pole do działania przy wyborze ogrodzenia. Aby spełniało ono swoją funkcję, czyli podnosiło komfort życia i zapewniało poczucie bezpieczeństwa, chroniąc przed nieproszonymi gośćmi, powinno współgrać ze stylem architektonicznym domu i odznaczać się rzetelnym wykonaniem. Znawcy tematyki podkreślają, że do nowoczesnych domów pasują proste, metalowe ogrodzenia, a do rezydencji w stylu dworkowym – bogato zdobione ogrodzenia kute i żeliwne. Warto również pamiętać, że – zgodnie z tezą amerykańskiego psychologa Abrahama Maslowa – potrzeba bezpieczeństwa odgrywa istotną rolę w życiu człowieka, ponieważ od jej zaspokojenia zależy pojawienie się potrzeb wyższego stopnia, takich jak szacunek czy samorealizacja albo... zadowolenie z życia we własnym domu.
Marta Stasińska
www.kreodom.pl