Nawierzchnie ogrodowe są jednym z istotnych elementów składowych otoczenia. Zapewniają możliwość sprawnej i wygodnej komunikacji, pełniąc jednocześnie funkcję krajobrazową. Umiejętnie dobrane do charakteru zagospodarowania nawierzchnie wywołują wrażenie harmonii, podkreślają walory otoczenia, a niekiedy same — dzięki użytym do ich budowy materiałom — stają się elementem zdobniczym. Rynek oferuje szeroką gamę rozwiązań technicznych o bogatym wzornictwie, służących do budowy nawierzchni ogrodowych, jednak zasady ich doboru się nie zmieniają.
Najprostsze i najtańsze są nawierzchnie ze zmodyfikowanego gruntu rodzimego. Komponują się szczególnie dobrze z otoczeniem utrzymanym w stylu naturalnym. Można samodzielnie nadać im projektowany kształt, a w razie potrzeby bez trudu konserwować. Nawierzchnie gruntowe są trudne w utrzymaniu, łatwo zarastają chwastami, wymagają stałego wyrównywania. Pewną poprawę ich jakości można uzyskać przez stabilizację wapnem lub cementem. Na jakość nawierzchni z gruntu rodzimego zasadniczy wpływ mają właściwości fizykochemiczne gruntu. W razie potrzeby niezbędna staje się jego modyfikacja i odpowiedniezagęszczenie. Wadą nawierzchni gruntowych jest mniejsza żywotność w porównaniu do nawierzchni budowanych z materiałów o wyższej wytrzymałości, zwłaszcza przy dużych obciążeniach.
Nawierzchnie żwirowe mają naturalny wygląd i doskonale komponują się z zielenią. Ich wykonanie jest łatwe, a koszty relatywnie niskie. Nadają się do wykonania ścieżek i placów, a nawet podjazdów. Na nawierzchnie tego typu nadają się: grys, kliniec, pospółka, tłuczeń i żwir — z wyjątkiem rzecznego i otoczaków, których ziarna mają zaokrąglone powierzchnie, przez co źle się klinują, a nawierzchnia jest mało stabilna. Kolejne warstwy nawierzchni żwirowych powinny być dokładnie zagęszczone, co ma niebagatelny wpływ na ich trwałość. Planując zastosowanie nawierzchni żwirowych w miejscach narażonych na duże obciążenia, np. na podjazdach, należy pamiętać o konieczności zastosowania krawężników, które zabezpieczą powierzchnię przed zniszczeniem.
Nawierzchnie z betonu są wprawdzie mniej trwałe i — jeśli chodzi o estetykę — mniej atrakcyjne od kamiennych, ale za to stosunkowo tanie. W sprzedaży są kostki
o kształtach geometrycznych i nieregularnych, a także w formie klinów do układania okręgów i wachlarzy. Można kupić betonowe elementy imitujące kamienne płyty i stary bruk. Ich barwy są stonowane, co sprawia, że dobrze wtapiają się w ogród. Na uwagę zasługują kostki o powierzchni licowej pokrytej kruszywem, na przykład bazaltem lub granitem. Zastosowanie kostki betonowej może wydawać się dobrym rozwiązaniem. Analizując wygląd i jakość materiałów kamiennych stosowanych w brukarstwie, często porównujemy naturalne kostki kamienne ze stylizowanymi na stare kostkami betonowymi. Te ostatnie, często w wierzchniej warstwie wzbogacone o piasek lub drobny żwir zawsze pozostaną tylko prefabrykatem, ze wszystkimi wynikającymi z tego konsekwencjami.
Nawierzchnie z elementów kamiennych buduje się z płyt kamiennych ciętych lub łamanych, kostki lub otoczaków (brukowców). Najtrwalsze i najbardziej oryginalne, nawiązujące do charakteru krajobrazu wykonuje się z naturalnego kamienia, żwiru, grysu lub kostki kamiennej. Elementy z granitu, bazaltu, sjenitu i serpentynitu charakteryzują się dużą wytrzymałością, odpornością na ścieranie i warunki atmosferyczne. Bardziej nasiąkliwe i miękkie, a przez to trudniejsze do utrzymania w czystości są piaskowce i wapienie, mające jednak wielu zwolenników.
W miejscach niezbyt intensywnie eksploatowanych sprawdzają się nawierzchnie z cegieł budowlanych. Są stosunkowo kruche i nasiąkliwe, więc szybciej niszczeją, za to doskonale współgrają z otoczeniem. Do budowy ścieżek poddawanych większym obciążeniom i podjazdów świetnie nadają się elementy klinkierowe. Wykonane z nich estetyczne i łatwe w konserwacji nawierzchnie charakteryzują się dużą wytrzymałością na obciążenia i ścieranie oraz odpornością na warunki atmosferyczne i działanie agresywnych chemikaliów.
Największą wytrzymałością charakteryzuje się klinkier brukowy, którego wytrzymałość i trwałość jest dużo wyższa od bruku betonowego. Barwa klinkieru zależy od składu chemicznego użytej gliny oraz przebiegu procesu technologicznego. Tradycyjne, najczęściej spotykane elementy mają różne odcienie pomarańczy, czerwieni i brązu, ale bywają też żółtawe, białe, czarne, grafitowe oraz dwubarwne cieniowane. Różnice w kolorze poszczególnych części materiału wynikają z wróżnic w składzie chemicznym poszczególnych partii gliny. Nawierzchnie tego typu można w razie konieczności przenosić w inne miejsce bez uszkodzenia różnych elementów.
Stosunkowo niedrogim materiałem służącym do budowy nawierzchni mogą być elementy drewniane, zwłaszcza w przypadku dostępu do taniego surowca (np. z rozbiórki). Można je efektownie połączyć ze żwirem lub kamieniem. Trzeba jednak pamiętać, że większość gatunków drewna szybko się rozkłada pod wpływem warunków atmosferycznych i konieczna jest ich impregnacja lub zastosowanie droższych, odporniejszych gatunków, np. dębu, jesionu, modrzewia lub gatunków egzotycznych. Na trwałość drewnianych nawierzchni znaczący wpływ ma również sposób ich układania. Powinny być układane na warstwie drenażowej z zachowaniem odległości pomiędzy poszczególnymi elementami, ze względu na możliwość pęcznienia materiału. Nawierz
chnie układane z okrąglaków muszą mieć przestrzenie pomiędzy pojedynczymi składnikami wypełnione drobnym żwirem lub piaskiem. Mniej pracochłonnym rozwiązaniem jest wykonanie nawierzchni z paneli drewnianych. Przy prawidłowym ułożeniu odpowiednio zaimpregnowanych materiałów żywotność nawierzchni drewnianych szacuje się na ok. 10 lat.
Decydując się na wybór materiału do budowy nawierzchni ogrodowych, należy uwzględnić (obok aspektu finansowego) planowaną funkcję nawierzchni, jej lokalizację oraz dopasowanie do stylu posesji. Przy jej wyborze koszty budowy i utrzymania są istotne na równi z walorami praktycznymi i estetycznymi.
Magdalena Bochenek
kreodom.pl